• 01.11.2023 16:21

Paşinyan sülh üçün 5 maddənin ikisini “yedi” – bəs o mühüm bəndlər?

Paşinyan sülh üçün 5 maddənin ikisini “yedi” – bəs o mühüm bəndlər?

Ermənistan Azərbaycanla sülh müqaviləsinin bağlanmasını öz şərtləri daxilində görür, İrəvan üç şərti irəli sürməklə sazişin tez bağlanmasında maraqlı deyil – ekspertlərin fərqli qənaəti…

“Azərbaycanla sülhün bərqərar olmasına və münasibətlərin nizamlanmasına töhfə verə biləcək üç əsas prinsip razılaşdırılıb”. “Yeni Müsavat” bildirir ki, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan oktyabrın 30-da  parlamentin daimi komissiyalarının birgə iclasında 2024-cü il dövlət büdcəsi layihəsinin müzakirəsi zamanı belə deyib.

Onun sözlərinə görə, tərəflər bu prinsiplərə əməl etsələr, sülh müqaviləsinin imzalanması reallaşacaq. “Birinci prinsip ondan ibarətdir ki, Ermənistan və Azərbaycan bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanımalıdır. Ermənistan Respublikasının ərazisinin 29,8 min kvadratmetr, Azərbaycanın isə 86,600 kv. km olduğunu qəbul edərək”, – Paşinyan bildirib. Onun sözlərinə görə, ikinci prinsip ondan ibarətdir ki, Almatı Bəyannaməsi dövlət sərhədinin delimitasiyası və gələcək demarkasiyası üçün əsas olmalıdır. Üçüncü prinsip bütün regional kommunikasiyaların açılmasıdır. Baş nazirin fikrincə, bu, suverenliyə, yurisdiksiyaya və qanunvericiliyə qarşılıqlı hörmət prinsipləri əsasında baş verməlidir.

Yada salaq ki, Azərbaycan hələ ötən ilin martında Ermənistanla münasibətlərin normallaşdırılması üçün rəsmi İrəvana 5 baza prinsipini təklif edib. Burada iki dövlət arasında münasibətlərin normallaşması üçün aşağıdakı beş baza prinsipləri əks olunub:

– Dövlətlərin bir-birilərinin suverenliyi, ərazi bütövlüyü, beynəlxalq sərhədlərinin toxunulmazlığı və siyasi müstəqilliyini qarşılıqlı şəkildə tanıması;

– Dövlətlərin bir-birilərinə qarşı ərazi iddialarının olmamasının qarşılıqlı təsdiqi və gələcəkdə belə bir iddianın qaldırılmayacağına dair hüquqi öhdəliyin götürülməsi;

– Dövlətlərarası münasibətlərdə bir-birilərinin təhlükəsizliyinə hədə törətməkdən, siyasi müstəqillik və ərazi bütövlüyünə qarşı hədə və gücdən istifadə etməkdən, habelə BMT Nizamnaməsinin məqsədlərinə uyğun olmayan digər hallardan çəkinmək;

– Dövlət sərhədinin delimitasiyası və demarkasiyası, diplomatik münasibətlərin qurulması;

– Nəqliyyat və kommunikasiyaların açılışı, digər müvafiq kommunikasiyaların qurulması və qarşılıqlı maraq doğuran digər sahələrdə əməkdaşlığın qurulması.

Paşinyanın sadaladığı prinsip sırasında isə bu iki bənd  yoxdur:

– Dövlətlərin bir-birilərinə qarşı ərazi iddialarının olmamasının qarşılıqlı təsdiqi və gələcəkdə belə bir iddianın qaldırılmayacağına dair hüquqi öhdəliyin götürülməsi;

– Dövlətlərarası münasibətlərdə bir-birilərinin təhlükəsizliyinə hədə törətməkdən, siyasi müstəqillik və ərazi bütövlüyünə qarşı hədə və gücdən istifadə etməkdən, habelə BMT Nizamnaməsinin məqsədlərinə uyğun olmayan digər hallardan çəkinmək.

Maraqlıdır, əgər Paşinyanın dediyi kimi, təklif etdiyi üç prinsiplə bağlı razılaşma əldə edilibsə, digər iki mühüm bəndlərlə bağlı hansı problemlər var? Əgər dövlətlər bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyırsa, “dövlətlərin bir-birilərinə qarşı ərazi iddialarının olmamasının qarşılıqlı təsdiqi və gələcəkdə belə bir iddianın qaldırılmayacağına dair hüquqi öhdəliyin götürülməsi” prinsipində niyə razılıq əldə edilməsin və ya niyə Ermənistanın baş naziri bunu “yaddan çıxarsın”? Daha bir maraqlı məqam – Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan 2024-cü ildə Ermənistanın müdafiə büdcəsinin 309 milyard dram (772 milyon dollar) artırılacağını bəyan edib. “Müdafiə büdcəsinin 309 milyard dram artımını xüsusilə qeyd etmək istərdim. Bu, 2018-ci ilin müdafiə büdcəsindən 125% çoxdur. Orduda islahatların aparılması bizim üçün vacibdir. Eyni zamanda qeyd etmək istərdim ki, müdafiə büdcəsinin artırılması bizim elan etdiyimiz “sülh gündəliyi”nə zidd deyil”, – deyə Paşinyan bildirib.

Böyük Azərbaycan Partiyasının (BAP) sədri Elşad Musayevin “Yeni Müsavat”a bildirdiyinə görə, Ermənistan hökumətinin başçısı Azərbaycanın irəli sürdüyü 5 prinsipin yalnız üçünü sadalayır, digərlərini isə yada salmır və bu da təsadüfi deyil.

ELSAD.jpg (123 KB)

Elşad Musayev

Partiya sədrinin fikrincə, Paşinyan hakimiyyəti sülh sazişi imzalamağa hazır deyil:

“Əvvəla, heç üç prinsiplə bağlı da addım atılmayıb. Görünür, Nikol sülh müqaviləsi istiqamətində addım ata bilmir. Bu da onun qərarsız olması ilə əlaqədardır. Məncə, Paşinyan və arxasında dayanan qüvvələr sülh müqaviləsinə hazır deyil. Eyni zamanda sülh sənədinin imzalanmasının daxildə təlatümlərə səbəb olacağını hesablayır. Buna görə addım atmağa cəhd etmir. Bu baxımdan, ilin sonuna qədər sülh müqaviləsinin bağlanacağını istisna edirəm. Baxmayaraq ki, ilin axırına qədər sülh müqaviləsi bağlanmasına hazır olduğunu bəyan etmişdi, amma hazırda Brüssel danışıqlarında qeyri-müəyyənlikdir, Rusiyanın vasitəçiliyi ilə də görüşlər keçirilmir, o halda sənədə qol çəkilməsi gələn ilə qalacaq”.

Elxan Şahinoğlu: "Paşinyan həqiqətən sülh istəyirsə..."

Elxan Şahinoğlu

Politoloq Elxan Şahinoğlunun sözlərinə görə, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan oktyabrın 30-da parlamentin iclasında Azərbaycanla sülh sazişinin imzalanmasına, Türkiyə ilə sərhədlərin açılmasına və bölgə ölkələri arasında kommunikasiya xətlərinin işə düşəcəyinə inandığına dair fikirlər səsləndirib: “Azərbaycan və Türkiyənin də istəyi Paşinyanın dediklərini reallığa çevirməsidir. Əslində Nikol Paşinyana dediklərini reallığa çevirmək üçün heç nə mane olmur. Qarabağ yükündən qurtulan Paşinyana zəif müxalifət də təhlükə deyil. Bütövlükdə mexanizm işə düşüb, bu il olmasa da, gələn il ərzində Paşinyanın sadaladığı məsələlərin həlli ehtimalı yüksəkdir”.

Siyasi şərhçi Məhəmməd Əsədullazadənin bildirdiyinə görə, belə görünür ki, Ermənistan Azərbaycanla sülh müqaviləsinin bağlanmasını öz şərtləri daxilində görür: “Paşinyanın Azərbaycanın da üzərində dayandığı üç şərti parlamentdə səsləndirməsi, heç də o demək deyil ki, sülh müqaviləsinin tez bağlanmasında maraqlıdır. Paşinyanın məntiqinə görə, Azərbaycan “Ermənistan ərazisindən” geri çəkilməlidir. Kommunikasiya və nəqliyyat yollarının açılması isə Ermənistanın tam nəzarətində olmalıdır. Ermənistan hakimiyyəti nə qədər bu mövqeyində qalacaqsa, sülh olmayacaq”.

FUAD.jpeg (31 KB)

Fuad Əliyev

Siyasi ekspert Fuad Əliyev hesab edir ki, “unudulan” iki bənd mahiyyətcə ərazi bütövlüyünün qarşılıqlı tanınmasından sonra öz həllini tapmış ola bilər: “Amma işimizi möhkəm tutmaq üçün həmin müddəaları sülh mətninə salmaq vacibdir. Əslində İrəvan erməni cəmiyyətini mərhələli şəkildə sülhə hazırlayır. Paşinyan çıxışında 86,600 kv. km deyəndə erməni xalqını tərpətmir. Deməli, erməni ictimaiyyəti bütün Qarabağın Azərbaycana aid olması, “Dağlıq Qarabağ”ın keçmişdə qalması ilə barışıb. Həmin Paşinyandır ki, “Qarabağ Ermənistandır” demişdi, indi isə tam tərsini xalqına həzm etdirir. O cəhətdən sülh müqaviləsinin də gec-tez imzalanacağına inanıram. Çünki Paşinyan sülh olmadan nəqliyyat kommunikasiyalarının blokadadan çıxmayacağını dərk edir. Türkiyə və Azərbaycanla yolların açılmasından danışmaqla ictimai rəyi buna hazırlayır”.

Ekspert həmin iki mühüm bəndi sülh mətninə salmağın çətin olmayacağını düşünür: “Əsas məsələ sülh mətnini razılaşdırmaq üçün danışıqların aparılmasıdır. Rusiya lideri Bişkekdə tərəfləri Moskvaya dəvət etdi. Dedi ki, delimitasiya texniki işdir, 5 metr o yana, 10 metr bu yana… Yəni Putin demək istədi ki, əsas sülh sazişini bağlamaqdır, qalan işlər düzələcək. Bunun üçün Makron Paşinyanın yaxasından düşməlidir, Fransadan Ermənistana xeyir gəlməyəcək. Gəlib Moskvada danışıqlar aparıb tarixi sülh sənədinə imza ata bilərlər”.

DİGƏR XƏBƏRLƏR

Nazir şöbə müdirini sədr təyin etdi

Nazir şöbə müdirini sədr təyin etdi

Elm və təhsil naziri Emin Əmrullayevin müvafiq əmri ilə Tural Əhmədov Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyinin İdarə Heyətinin sədri təyin olunub.…
Tiktok Azərbaycanda bağlana bilər? – Deputat açıqladı

Tiktok Azərbaycanda bağlana bilər? – Deputat açıqladı

Bütövlükdə Tiktok da daxil olmaqla, heç bir sosial şəbəkənin bağlanmasının tərəfdarı deyiləm. Bağlamaq məsələni həll etmir. Proses.az bildirir ki, bu…
Xoşqədəm: “Baləli, məni əsəbləşdirmə, səni elə itirərəm ki,…”

Xoşqədəm: “Baləli, məni əsəbləşdirmə, səni elə itirərəm ki,…”

“Günaydın Azərbaycan” verilişində maraqlı anlar yaşanıb. Proses.az bakivaxti.az-a istinadən xəbər verir ki, proqramın aparıcısı Xoşqədəm Hidayətqızı Balaəliyə “Baləli, məni əsəbləşdirmə,…
“Kişinin xəyanət edən arvadının videosunu paylaşmağa haqqı yoxdur!”

“Kişinin xəyanət edən arvadının videosunu paylaşmağa haqqı yoxdur!”

Son illər qadın mövzusu medianın, sosial şəbəkənin gündəmindən düşmür. Vaxtaşırı qadın qətlləri, zorakılıq barədə acı xəbərlər yayılır, qadınların xəyanət videoları gündəm…
Xalq artistlərinin HALALLIQ DAVASI: “Zeynəb Xanlarova Ələkbər Tağıyevə dedi ki…”

Xalq artistlərinin HALALLIQ DAVASI: “Zeynəb Xanlarova Ələkbər Tağıyevə dedi…

“Mən ona çox əziyyət çəkmişəm, rusdilli idi, saatlarla tələffüzü üzərində işləyirdim”. Proses.az yenicag.az-a istinadən xəbər verir ki, bu sözləri xalq…
Azərbaycanda şok olay – Kişi arvadının evinə hamilə məşuqəsini gətirir

Azərbaycanda şok olay – Kişi arvadının evinə hamilə məşuqəsini…

ATV-də yayımlanan “Bizimləsən” verilişində gözlənilməz hadisə yaşanıb. Proses.az axşam.az-a istinadən xəbər verir ki, Nigar adlı qadın proqrama gələrək həyat yoldaşının…
Azərbaycanda tanınmış şair VƏFAT ETDİ – FOTO

Azərbaycanda tanınmış şair VƏFAT ETDİ – FOTO

Tanınmış şair Mətləb Məmmədoğlu 58 yaşında vəfat edib. Proses.az xəbər verir ki, bu barədə onun yaxınları sosial şəbəkələrdə məlumat yayılıb. Onun…
Culakyan Qarabağda qalan 30-40 ermənidən danışdı

Culakyan Qarabağda qalan 30-40 ermənidən danışdı

Xəbər verdiyimiz kimi, bu gün Ermənistan parlamentində Qarabağın Azərbaycanın tərkibində tanınmasına görə cinayət məsuliyyətini nəzərdə tutan qanun layihəsi müzakirə edilib.…
Azərbaycanda məşhur müğənni toyda dava saldı: Mikrofonu həmkarının başında qırıb

Azərbaycanda məşhur müğənni toyda dava saldı: Mikrofonu həmkarının başında…

“Əsəbləşəndə çox pis səbləşirəm”. Proses.az titul.az-a istinadla xəbər verir ki, bunu “Rəngarəng səhər”in efirində qonaq olan xanım müğənni Sevinc Sarıyeva…
Türkiyədə baş verən güclü zəlzələ anı kameraya düşdü – VİDEO

Türkiyədə baş verən güclü zəlzələ anı kameraya düşdü –…

Türkiyədə Mərmərə dənizinin Gəmlik körfəzində baş verən 5,1 bal gücündə zəlzələ Bursa və İstanbul başda olmaqla bir çox şəhərdə hiss…
Rusiya ordusunun generalı Ukraynada həlak oldu

Rusiya ordusunun generalı Ukraynada həlak oldu

Rusiya ordusunun daha bir generalı Ukraynada həlak olub. BAKU.WS TASS-a istinadən xəbər verir ki, bu barədə Voronej vilayətinin qubernatoru Aleksandr Qusev…
Erməni kilsələri fahişəxanaya çevrilib – Baqdasaryan

Erməni kilsələri fahişəxanaya çevrilib – Baqdasaryan

Moskvada 23 ildən çox işləmiş arxiyepiskop Ezras özünü keşiş kimi təqdim edib və bu ad altında Rusiyada reketçiliklə məşğul olan…
Hava bu tarixdən kəskin dəyişir – XƏBƏRDARLIQ

Hava bu tarixdən kəskin dəyişir – XƏBƏRDARLIQ

Bakıda və Abşeron yarımadasında dekabrın 5-i səhərdən 6-dək şimal-qərb küləyinin 15-20 m/s, arabir 23-28 m/s, gündüz yarımadanın bəzi yerlərində arabir…
Balakəndə faciəvi şəkildə ölən Günayın FOTOları – tanınmış idmançı imiş

Balakəndə faciəvi şəkildə ölən Günayın FOTOları – tanınmış idmançı…

Keçən həftə Balakən rayonunda baş verən ağır yol qəzasında vəfat edən 26 yaşlı Günay İsmayılova barəsində yeni məlumatlar yayılıb. Proses.az…
Razidən saxta bəy və nikah xəbərlərinə reaksiya – VİDEO

Razidən saxta bəy və nikah xəbərlərinə reaksiya – VİDEO

Xəbər verdiyimiz kimi, ötən gün qalmaqallı model Razi Əliyeva (Raziyyat) Nicat adlı bəyə ərə gedib.  Proses.az bizim.media-ya istinadən xəbər verir…